FANTOM I WIDMO

2013, instalacja site specific

Projekt zrealizowany w ramach programu rezydencji artystycznej i wymiany kulturalnej LOCIS między Irlandią (Leitrim Sculpture Centre, Manorhamilton), Polską (Centrum Sztuki Współczesnej Znaki Czasu, Toruń) oraz Szwecją (Botkyrka Konsthall, Sztokholm).

www.locis.eu

Fantom i Widmo to instalacja site-specific podejmująca temat transpozycji znaczeń oraz zmieniających się funkcji sakralnych obiektów. Odnosi się do historii, powstałego w XIX wieku, kościoła St. Clare Hall w miejscowości Manorhamilton (Irlandia) i jego późniejszych losów związanych z przekształceniem budowli w szkołę, domu kultury, klubu bokserskiego i w konsekwencji pustą, zrujnowaną halę. W warstwie formalnej instalacja tworzy rodzaj „antywitrażu” – czarnych płaszczyzn wpisanych w kształt oryginalnych okien z pasem światła na krawędziach. Zabieg ten ma sprawiać wrażenie wydobywającej się z wnętrza światłości.

W chrześcijańskim i judaistycznym rozumieniu idei wiary człowiek w opozycji do Boga jest grzeszny, niedoskonały, utracił swą niewinność i został wygnany ze świata idealnego ‘raju’. Tytułowy „fantom” rozumiany jest jako proteza, próba odtworzenia utraconego narzędzia. Tak rozumiane pojęcie Fantomu, zderzone zostaje z byłym kościołem, czyli miejscem sacrum pełniącym niegdyś funkcję spajania cielesnego z duchowym.„Widmo” natomiast łączy w sobie przeciwieństwa, wahająca się między materialnością a nieistnieniem. Choć nie jest w pełni materialne, jest znacznie bardziej potężne i obezwładniające niż rzeczywista obecność. Fantomy zakłamują teraźniejszość, natomiast widma prowadzą w stronę echo-kształtu przeszłości oraz jeszcze nieukształtowanej przyszłości. Fantom to realna obecność straty (obecność bez substancji). Różnica między fantomem a widmem wytwarza pewien rodzaj napięcia – pomiędzy rozumieniem, a otwarciem na to, co przekracza wiedzę.

Archiwalne zdjęcia Hali Św. Klary, ze zbioru Biblioteki Manorhamilton w Irlandii.